Weermodellen voorspellen recordkou – Koudste winter in een eeuw!?

De bladeren vallen, de dagen worden korter en de eerste sneeuw is alweer gesignaleerd in de Alpen. Meteen laait de discussie weer op: wat gaat de winter van 2025/2026 brengen? Volgens sommige wetenschappers staat ons een uitzonderlijk strenge winter te wachten, mogelijk zelfs de koudste in honderd jaar. De berichten zijn hoopgevend voor liefhebbers van vrieskou en schaatsijs, maar zorgen ook voor vragen.

De jaarlijkse golf aan wintervoorspellingen

Ieder jaar duiken er online talloze winterverwachtingen op. Voor een groot deel van Europa is dit een beladen thema: een ijzige, sneeuwrijke winter met een glinsterende ijsvloer wordt gezien als het ultieme scenario.

De afgelopen jaren verliepen echter vaak teleurstellend met een dominante westcirculatie, hogere temperaturen dan normaal en regen als meest voorkomende neerslagsoort. Toch lijken de signalen voor 2025/2026 anders: er verschijnen steeds meer aanwijzingen die de kans op kou en sneeuw vergroten.

Heeft een warme zomer invloed op de winter?

Een veelgehoorde theorie stelt dat een hete zomer voorafgaat aan een strenge winter. De logica hierachter is dat smeltend poolijs meer hogedrukgebieden uit het noorden veroorzaakt. Maar het KNMI blijft sceptisch: volgens hun data is er geen direct verband tussen de warmte van de zomer en de strengheid van de winter. Wetenschappelijke nuance blijft dus noodzakelijk.

Teleconnecties: het onzichtbare netwerk in de atmosfeer

Een van de belangrijkste factoren die invloed hebben op de komende winter zijn teleconnecties. Dit zijn grootschalige atmosferische patronen die continenten met elkaar verbinden via luchtdruk- en temperatuurafwijkingen.

Denk aan de Noord-Atlantische Oscillatie (NAO) en El Niño–Zuidelijke Oscillatie (ENSO). Deze patronen bepalen hoe de straalstroom zich gedraagt en daarmee of koude lucht ons gebied bereikt of juist wordt tegengehouden. Ze verklaren waarom extreem weer vaak gelijktijdig plaatsvindt op verschillende plekken ter wereld.

El Niño, La Niña en hun wereldwijde invloed

El Niño en La Niña zijn misschien wel de bekendste klimaatverschijnselen die het weer wereldwijd in beweging zetten. Tijdens El Niño warmt het oceaanwater in de Stille Oceaan op, terwijl La Niña juist voor afkoeling zorgt.

Deze schommelingen hebben enorme impact: El Niño leidt vaak tot natte winters in Zuid-Europa en droogte in Australië, terwijl La Niña hevige regenval in Azië en stormen in de Atlantische Oceaan kan veroorzaken. Het is dan ook niet vreemd dat meteorologen deze signalen scherp in de gaten houden.

De Indian Ocean Dipole als winters signaal

Een minder bekend, maar steeds belangrijker klimaatsignaal is de Indian Ocean Dipole (IOD). Bij een negatieve fase, zoals die voor dit najaar voorspeld wordt, ontstaan er omstandigheden die winters weer in Europa kunnen versterken. Meteorologen spreken dan van een “front loaded winter”, waarbij december bijzonder koud kan uitpakken en januari en februari juist milder verlopen. Dit patroon kan doorslaggevend zijn voor de winter 2025/2026.

Kerst 2025: mogelijk strijd tussen kou en zachtheid

De meest recente weerkaarten laten een fascinerend scenario zien rond de kerstdagen van 2025. Ze schetsen een situatie waarin ijzige lucht vanuit Rusland en Noordoost-Europa richting West-Europa stroomt, terwijl tegelijkertijd mildere oceaanlucht vanaf de Atlantische Oceaan probeert door te dringen. Op de kaart worden deze stromen weergegeven met blauwe pijlen voor de Arctische kou en oranje pijlen voor de zachtere zuidwestelijke lucht. Voor winterliefhebbers klinkt dit als een droom: de kans op sneeuw en langdurige kou tijdens de feestdagen. Toch blijft de uitkomst onzeker en kan het net zo goed omslaan naar regenachtig weer.

Australië beleefde al de koudste winter sinds 1904

Terwijl Europa een warme zomer doormaakte, kreeg Australië te maken met extreme kou. Sinds het begin van de metingen in 1904 was het daar niet zo koud. Koudefronten uit Antarctica zorgden voor sneeuw tot meer dan een meter hoog in het oosten van het land. Sommige onderzoekers zien dit als een teken dat mondiale klimaatsystemen in een nieuwe cyclus zijn beland.

NASA en de afnemende zonneactiviteit

Volgens NASA neemt de zonneactiviteit de komende jaren fors af. De huidige zonnecyclus, begonnen in 2021, zou zelfs de zwakste in twee eeuwen kunnen zijn. Historisch gezien betekende dit in Europa en Noord-Amerika vaak strenge winters. Tijdens een vergelijkbare periode in de 18e eeuw vroor de rivier de Theems meerdere keren dicht. Voor weerkundigen is dit een signaal dat niet genegeerd mag worden.

Sneeuw in Siberië als graadmeter

Er bestaat ook een theorie die stelt dat de hoeveelheid sneeuw in Siberië in oktober een goede voorspeller is voor de Europese winter. Meer sneeuw zou leiden tot een grotere kans op kou in West-Europa. Hoewel dit nog niet onomstotelijk bewezen is, houden meteorologen deze indicator nauwlettend in de gaten. Eind oktober zal blijken of dit jaar afwijkend is.

Voortekenen van een Elfstedentocht

Voor schaatsfans is er misschien wel reden voor optimisme. Opvallend is dat de meeste Elfstedentochten in het verleden plaatsvonden tijdens een minimum aan zonneactiviteit. Mocht dit verband kloppen, dan zou de kans op een nieuwe Tocht der Tochten groter zijn dan in jaren. Met de huidige signalen durven sommigen voorzichtig te hopen.

Hoewel voorspellingen altijd met voorzichtigheid moeten worden bekeken, zijn er dit jaar meer signalen dan anders die wijzen op een winter met strengere kou en mogelijk veel sneeuw. Teleconnecties, zonnecycli, de Indian Ocean Dipole en zelfs de scenario’s rond kerst geven samen een spannend beeld. Of dit genoeg is voor een recordwinter en misschien zelfs een Elfstedentocht? Dat blijft afwachten. Eén ding is zeker: de komende maanden zullen de verwachtingen en discussies het gesprek van de dag zijn. Wat denk jij – krijgen we een historische vrieskou of blijft het bij natte kou? Deel je mening en praat mee op Facebook!

Uitleg video’s:

 

Uitleg over het La Niña effect: