De zomer is officieel voorbij en de dagen worden korter. Terwijl we nog maar net gewend zijn aan het herfstweer, staat het volgende moment van aanpassing alweer voor de deur: de wintertijd.
Elk jaar zorgt dit voor dezelfde vragen: wanneer gaat de klok precies terug, en waarom voelen zoveel mensen zich daarna slaperiger dan normaal? Wat voor sommigen slechts een klein detail lijkt, kan voor anderen het dagelijkse ritme flink door elkaar schudden.
De wintertijd start altijd op de laatste zondag van oktober. Dit jaar gebeurt dat in de nacht van zaterdag 25 op zondag 26 oktober.
Om drie uur ’s nachts gaat de klok een uur terug – naar twee uur. Dat betekent één ding: een extra uurtje slaap! Voor velen een klein cadeautje, want het wordt die ochtend weer wat eerder licht. De keerzijde is dat de avonden sneller donker worden en de dagen korter lijken.
Ezelsbruggetjes die je nooit meer vergeet
Het is ieder jaar weer even nadenken: gaat de klok nou vooruit of achteruit? Gelukkig bestaan er simpele geheugensteuntjes die je nooit meer vergeet. Een klassieker is: in het voorjaar vooruit, in het najaar achteruit. Zo weet je altijd waar je aan toe bent.
In het Engels wordt dit vaak onthouden met: spring forward, fall backward. Een ander leuk ezelsbruggetje is: je wint-er-tijd mee, want in de winter krijg je er een uurtje bij. Of denk aan het weer: als het achteruitgaat, dan gaat de klok dat ook. Zo simpel is het eigenlijk.
Waarom de tijdsverandering invloed heeft op je ritme
Niet iedereen reageert hetzelfde op dat ene uurtje verschil. Sommige mensen merken er niets van, terwijl anderen dagenlang uit balans zijn. Dat is geen verbeelding. Het verzetten van de klok beïnvloedt namelijk het biologische ritme van het lichaam. Het lichaam functioneert volgens een vaste interne klok die bepaalt wanneer je wakker bent, honger krijgt en slaperig wordt. Wanneer dat ritme plots verandert, voelt het alsof je een lichte jetlag hebt.
Volgens slaapexpert Koko Beers lijkt het effect van wintertijd inderdaad op dat van een korte reis naar een andere tijdzone.
Het lichaam moet zich opnieuw aanpassen, en dat kost energie. “Je biologische klok kan even uit de pas lopen, waardoor je vermoeid raakt of juist moeilijker in slaap valt,” legt ze uit. Haar advies: bouw het langzaam op. Door enkele dagen voor de tijdswisseling al iets eerder naar bed te gaan, geef je je lichaam de kans om mee te verschuiven.
Zo herstel je snel van het tijdsverschil
Wie geen last wil hebben van een ontregeld ritme, doet er goed aan zijn slaapschema stabiel te houden. Sta elke dag rond hetzelfde tijdstip op en ga op vaste tijden slapen. Regelmaat helpt het lichaam om zich snel aan te passen.
Probeer bovendien minstens een uur voor het slapengaan weg te blijven van beeldschermen – het blauwe licht van telefoons en laptops onderdrukt de aanmaak van melatonine, het hormoon dat zorgt dat je slaperig wordt.
Cafeïne speelt ook een rol. Na de middag een espresso of energiedrank nemen lijkt onschuldig, maar het kan je nachtrust flink verstoren.
Kies liever voor kruidenthee of water als de middag overgaat in de avond. En wie moeite blijft houden met inslapen, kan tijdelijk een laaggedoseerd melatonine- of magnesiumsupplement overwegen. Deze stoffen ondersteunen het natuurlijke ritme, maar zijn geen wondermiddel – het belangrijkste blijft dat je lichaam zelf weer in balans komt.
De invloed op stemming en energie
De kortere dagen en donkere avonden zorgen niet alleen voor vermoeidheid, maar kunnen ook invloed hebben op je stemming. Veel mensen voelen zich in deze periode wat neerslachtiger of futlozer. Dit heeft te maken met het verminderde daglicht.
Licht is essentieel voor de aanmaak van serotonine, het ‘gelukshormoon’. Wie gevoelig is voor somberheid in de herfst, kan baat hebben bij daglichtlampen of extra tijd buitenshuis. Zelfs een korte wandeling in de ochtendzon doet wonderen.
Daarnaast is beweging een krachtig hulpmiddel om snel aan het nieuwe ritme te wennen. Sporten of gewoon een stevige wandeling in de frisse lucht helpt het lichaam bij het afstemmen van de biologische klok. Hoe actiever je bent overdag, hoe beter je ’s nachts slaapt.
Hoe lang duurt de wintertijd?
De wintertijd loopt tot de laatste zondag van maart, wanneer we weer overschakelen naar de zomertijd. Dan gaat de klok opnieuw een uur vooruit. Tot die tijd profiteer je van wat extra ochtendlicht, maar zijn de avonden donkerder. Veel mensen ervaren dit als kortere dagen, ook al telt een etmaal natuurlijk nog steeds 24 uur.
Het verzetten van de klok blijft jaarlijks onderwerp van debat. In Europa wordt al langer gesproken over het afschaffen van de zomer- en wintertijd, maar er is nog geen definitieve beslissing genomen. Tot die tijd blijft het ritueel bestaan – en is het vooral zaak om je lichaam wat extra aandacht te geven.
Wie zich goed voorbereidt, hoeft zich geen zorgen te maken over vermoeidheid of slaperigheid. Een vast ritme, gezonde gewoontes en wat extra zonlicht maken het verschil.
Wat vind jij van de wintertijd?
Vind jij het prettig dat de klok achteruitgaat, of mag het hele systeem van zomer- en wintertijd afgeschaft worden? Laat het weten in de reacties op Facebook en praat mee met anderen die er ook een mening over hebben.