Brrr: Extreem koude winter op komst

De afgelopen jaren verliepen de winters in Nederland vooral nat, grijs en zacht. Sneeuw was een zeldzaamheid, en het dichtvriezen van sloten leek iets van vroeger. Toch duiken er nu serieuze aanwijzingen op dat we dit jaar weleens een ouderwets koude winter kunnen krijgen. Verschillende meteorologen, onder wie Dennis Wilt en William Huizinga, wijzen op opvallende patronen in de atmosfeer die doen denken aan de winters van weleer.

Koude lucht uit het oosten

Weerman Dennis Wilt benadrukt dat de kans op winterweer dit jaar groter is dan normaal. De nieuwste seizoensmodellen voorspellen de vorming van hoge drukgebieden boven Scandinavië — een klassiek recept voor oostenwind en dus koude lucht uit Rusland. Zulke weerkaarten doen denken aan de strenge winters van de jaren tachtig en negentig, toen het land wekenlang in de ban was van ijs, sneeuw en schaatskoorts.

Volgens Wilt zijn de signalen “serieus genoeg om rekening te houden met echte winterkou.” De stroming boven Europa lijkt zich zo te ontwikkelen dat koude lucht makkelijk onze kant op kan trekken. En hoewel lange termijnverwachtingen altijd met voorzichtigheid moeten worden bekeken, ziet hij voldoende aanwijzingen voor een periode met vrieskou.

Een winter vol tegenstrijdigheden

Niet alleen in Europa, maar ook in Noord-Amerika voorspellen onderzoekers een kouder dan normale winter. Die verwachting is gebaseerd op historische patronen in de oceanen en de atmosfeer.

Wanneer zulke patronen terugkeren, neemt de kans op vergelijkbare weersomstandigheden toe. Een belangrijke rol is hierbij weggelegd voor de zogeheten poolwervel, ook wel bekend als de Polar Vortex.

Normaal blijft deze wervel van ijskoude lucht gevangen boven de Noordpool, maar volgens meteorologen raakt hij dit jaar verstoord. Dat betekent dat de kou zich makkelijker kan verplaatsen naar het zuiden — precies richting Europa.

Combineer dat met een actieve La Niña, een afkoeling van het zeewater in de Stille Oceaan die wereldwijd invloed heeft op het klimaat, en de kans op een koude winter stijgt verder.

Poolwervel en La Niña: de perfecte storm voor winterweer

Meteoroloog Marko Korošec van Severe Weather Europe legt uit dat vier factoren wijzen op een mogelijke koude winter: een verzwakte poolwervel, een La Niña, meer sneeuw in Siberië en minder zee-ijs rond de Noordpool. Al deze elementen werken samen als schakels in een ketting die koude lucht naar Europa kan sturen.

Volgens zijn collega Andrej Flis zijn deze omstandigheden in het verleden vaker voorgekomen, en leverden ze toen koude, sneeuwrijke winters op. “Het lijkt erop dat de puzzelstukjes opnieuw op hun plek vallen,” zegt Flis. “Dat vergroot de kans op een klassieke, strenge winter aanzienlijk.”

De ‘atmosferische hartslag’ beïnvloedt de kou

Een extra interessante factor is de zogenoemde Quasi-Biennial Oscillation (QBO), door meteorologen ook wel de “atmosferische hartslag” genoemd. Deze cyclus van winden in de hogere atmosfeer verandert ongeveer elke 17 maanden van richting. Momenteel blaast de QBO oostwaarts, wat de poolwervel verder verzwakt. Daardoor kan koude lucht gemakkelijker uitstromen naar Europa — precies wat nodig is voor sneeuw en ijs.

Daarnaast speelt de hoeveelheid sneeuw in Siberië een rol. Veel sneeuw in dat gebied zorgt voor sterkere hogedrukgebieden boven Rusland, die koude lucht richting West-Europa kunnen duwen. Voeg daar de beperkte hoeveelheid zee-ijs bij de Noordpool aan toe, en het plaatje van een koude winter wordt nog iets duidelijker.

Voorzichtig optimisme bij meteorologen

Toch waarschuwen deskundigen voor te veel enthousiasme. Weerexperts als William Huizinga van Buienradar benadrukken dat seizoensverwachtingen nog steeds onzeker zijn. “Minimale verschuivingen in weersystemen kunnen bij ons grote gevolgen hebben,” zegt hij. “Een klein verschil in windrichting kan bepalen of we sneeuw krijgen of juist regen.”

Huizinga erkent wel dat de huidige analyses “goed onderbouwd” zijn en dat de combinatie van La Niña, een zwakke poolwervel en een oostelijke QBO samen sterke signalen geven. Toch blijft het, zoals hij zegt, “een beetje koffiedik kijken.”

Waarom Nederland snakt naar vrieskou

De laatste écht strenge winter in Nederland was die van 2010. Sindsdien overheersen zachte temperaturen, regen en wind. Veel mensen verlangen naar het ouderwetse wintergevoel: schaatsen op natuurijs, besneeuwde straten en bevroren sloten. De maatschappelijke impact van zo’n winter is groot — denk aan het effect op energieverbruik, verkeer en infrastructuur — maar het brengt ook een gevoel van saamhorigheid en nostalgie met zich mee.

Mocht de voorspelling uitkomen, dan zou dit de eerste winter in jaren zijn waarin het land dagenlang onder nul duikt. Voor de schaatsliefhebbers zou dat een geschenk zijn, al waarschuwen experts dat de kans op een Elfstedentocht nog steeds klein blijft.

Weer of geen weer, de natuur bereidt zich voor

Sommigen wijzen ook op natuurlijke signalen. Zo wordt vaak gezegd dat een overvloed aan eikels of dikke dierenvachten duidt op een strenge winter. Weerman Wilt nuanceert dat: volgens hem passen bomen en dieren zich vooral aan aan grilliger weer door klimaatverandering, niet per se aan kou. “We zien steeds meer extremen: periodes van droogte, gevolgd door weken van regen. De natuur probeert zich daartegen te wapenen,” aldus Wilt.

Wat kunnen we verwachten?

Hoewel niemand met zekerheid kan zeggen hoe streng de winter wordt, zijn de signalen duidelijker dan voorgaande jaren. De combinatie van meteorologische factoren maakt een koude winter aannemelijker dan normaal. Voorlopig blijft het afwachten hoe de systemen zich de komende weken ontwikkelen, maar de kans op sneeuw en ijs is in elk geval reëel aanwezig.

Het advies van experts: laat de schaatsen alvast niet te diep achter in de schuur verdwijnen, maar temper de verwachtingen. De natuur heeft haar eigen grillen, en zelfs de beste modellen kunnen die nog niet volledig voorspellen.

De komende maanden zullen uitwijzen of we echt weer een ouderwetse Hollandse winter krijgen. En mocht dat zo zijn, dan kan het land zich opmaken voor witte straten, bevroren grachten en dat unieke gevoel dat alleen vrieskou kan brengen.

Wat denk jij? Krijgen we eindelijk weer een winter zoals vroeger? Deel je mening en praat mee over het weer op onze Facebookpagina!