Nieuwsuur: Géén restzetel voor D66 en dat zorgt voor grote problemen in Den Haag..

De politieke kaarten lijken na het tellen van de briefstemmen van Nederlanders in het buitenland nog iets verder te verschuiven. D66 vergroot haar voorsprong op de PVV, al levert dit geen extra zetel op. De partij van Rob Jetten blijft steken op 26 zetels, maar verstevigt wel haar positie als verkiezingswinnaar. Voor de PVV van Geert Wilders betekent dit dat de achterstand verder oploopt — een ontwikkeling die de formatiedynamiek flink beïnvloedt.

Restzetel naar SP, D66 blijft steken op 26 zetels

De felbegeerde laatste restzetel gaat niet naar D66, maar naar de SP. Dat zorgt ervoor dat de socialisten op drie zetels uitkomen, een pijnlijke daling ten opzichte van de vijf die ze nu nog hebben. Toch overheerst bij D66 een gevoel van overwinning. De partij weet haar status als grootste te behouden, ondanks dat een extra zetel net buiten bereik blijft.

D66 kreeg ruim 16.000 briefstemmen van Nederlanders in het buitenland, terwijl de PVV bleef steken op 7451. Het verschil tussen beide partijen groeide daardoor tot ruim 28.000 stemmen. Opvallend is dat GroenLinks-PvdA de meeste stemmen kreeg van buitenlandse kiezers: ruim 25.000. De voorlopige telling is nog niet officieel; de Kiesraad maakt vrijdag de definitieve uitslag bekend.

Teleurstelling bij centrumrechts: coalitiedroom uiteen

De uitkomst van de briefstemmen is niet alleen symbolisch belangrijk, maar ook politiek van groot gewicht. Door het mislopen van de 27e zetel heeft D66 geen meerderheid meer met VVD, CDA en JA21. Die combinatie blijft steken op precies 75 zetels – één te weinig voor een Kamermeerderheid. Daarmee spat de centrumrechtse droom van de VVD uiteen.

Voor de liberalen betekent het dat een andere route naar een kabinet onvermijdelijk wordt. D66, als grootste partij, krijgt nu de kans om het initiatief te nemen bij de formatie. De partij lijkt een voorkeur te hebben voor samenwerking met GroenLinks-PvdA, al ligt dat politiek gevoelig bij de VVD.

VVD en GroenLinks-PvdA blijven tegenover elkaar staan

Een mogelijke coalitie van D66, VVD, CDA en GroenLinks-PvdA telt 86 zetels in de Tweede Kamer en 35 in de Eerste Kamer — aanzienlijk meer dan een kabinet met JA21. Toch heeft VVD-leider Dilan Yesilgöz herhaaldelijk uitgesloten om met de linkse fusiepartij in zee te gaan. Tijdens de campagne noemde ze GroenLinks-PvdA “te activistisch” en “te radicaal”.

Aan de andere kant verkeert GroenLinks-PvdA zelf in zwaar weer. De partij verloor flink aan zetels en zag partijleider Frans Timmermans vertrekken na de verkiezingen. Die onzekere situatie maakt de kans op een stabiele samenwerking kleiner, wat de aankomende verkenner en informateur voor een grote uitdaging stelt.

Verkenning richting middenkabinet

D66-leider Jetten zal dinsdag officieel een verkenner voordragen. De verwachting is dat die verkenner de eerste gesprekken zal richten op een brede middencoalitie. Daarbij ligt de focus waarschijnlijk op samenwerking met VVD, CDA en GroenLinks-PvdA. Die combinatie biedt de meeste stabiliteit in zowel de Tweede als Eerste Kamer.

Toch is het duidelijk dat de formatie moeizaam van start zal gaan. De ideologische kloof tussen VVD en GroenLinks-PvdA is aanzienlijk, terwijl D66 er alles aan zal doen om de liberalen over te halen. Binnen de VVD leeft echter de angst dat een samenwerking met links de partij kiezers zal kosten aan de rechterflank.

Buitenlandse stemmen geven progressieve partijen duwtje

De uitslagen van de briefstemmen tonen een bekend patroon: Nederlanders in het buitenland stemmen overwegend progressief. Dat was bij eerdere verkiezingen al zichtbaar, en ook nu weer gingen de meeste stemmen naar GroenLinks-PvdA en D66. De PVV, BBB en JA21 blijven internationaal ver achter.

Van de 135.000 verstuurde stembiljetten kwamen er bijna 87.000 terug. De meeste stemmen waren rechtstreeks naar Nederland gestuurd, maar een deel kwam via ambassades en consulaten binnen. Die laatste stemmen werden maandag in Den Haag geteld.

PVV verliest terrein door hertellingen

Ook binnen Nederland leverden nieuwe tellingen D66 voordeel op. In ruim dertig gemeenten werden stemmen opnieuw geteld, met opvallende verschuivingen tot gevolg. In Rotterdam verloor de PVV 2483 stemmen, terwijl D66 er 2423 bij kreeg. In andere steden, zoals Amersfoort, wist de PVV juist iets terrein te winnen, maar dat kon de algehele trend niet keren.

De extra stemmen verstevigden de voorsprong van D66, wat de partij een comfortabele buffer opleverde in de aanloop naar de officiële bekendmaking. Hoewel het verschil in zetels beperkt blijft, is het psychologisch effect groot: D66 kan zich steviger profileren als winnaar en dus als initiatiefnemer in de formatie.

Politieke puzzel wordt complexer

Het mislopen van de restzetel heeft gevolgen die verder reiken dan één Kamerzetel. De uitslag dwingt partijen opnieuw na te denken over de richting van de formatie. De vraag is of VVD en CDA bereid zijn hun afkeer van GroenLinks-PvdA te heroverwegen of dat er gezocht wordt naar een alternatieve constructie.

Een minderheidskabinet behoort ook tot de opties, maar dat brengt risico’s met zich mee. Zonder stabiele meerderheid in beide Kamers wordt regeren een lastige opgave. Politieke analisten spreken van een “formatie met hoge inzet en lage verwachtingen”.

Vrijdag volgt de officiële uitslag

De definitieve uitslag wordt vrijdag door de Kiesraad bekendgemaakt. Dan zal ook blijken of de voorlopige tellingen volledig kloppen en of er nog verschuivingen plaatsvinden door lokale hertellingen. Toch lijkt het erop dat D66 haar positie als grootste partij behoudt – een belangrijke symbolische overwinning voor Rob Jetten.

Met de voorsprong op de PVV verstevigd en de steun van progressieve kiezers uit het buitenland, staat D66 sterker aan de onderhandelingstafel. Of dat genoeg is om de impasse in Den Haag te doorbreken, zal de komende weken blijken.

De Nederlandse kiezer heeft gesproken, maar de politiek is nog lang niet uitgepraat. Wat denk jij: moet de VVD toch over haar schaduw stappen en met GroenLinks-PvdA in zee gaan, of is een kabinet over rechts de betere weg? Laat je mening horen in de reacties op onze Facebookpagina.

Bron: Trouw.nl