D66 en CDA krijgen advies over de spreidingswet: ‘Het is onvoorstelbaar..’

De eerste barst in de belofte van een nieuw begin is zichtbaar nog vóór het nieuwe kabinet goed en wel is gevormd. D66 en het CDA willen de Spreidingswet behouden, alsof de verkiezingsuitslag van 29 oktober nooit heeft plaatsgevonden.

Alsof de brede wens voor meer grip op migratie niet luid en duidelijk is uitgesproken. Gemeenten die al jaren worstelen met opgelegde opvanglocaties zien tot hun ontzetting dat Den Haag opnieuw de andere kant opkijkt.

Het opmerkelijke is dat dit niet slechts partijpolitiek is, maar een bewuste keuze op basis van advies van Richard van Zwol, voorzitter van de staatscommissie die het omstreden rapport over bevolkingsgroei presenteerde.

Zijn aanbeveling aan D66 en CDA om de Spreidingswet in stand te houden tart iedere logica. Dezelfde commissie die waarschuwt voor onhoudbare bevolkingsgroei adviseert een wet te behouden die diezelfde groei juist stimuleert.

Dwangwet die het draagvlak sloopt

De Spreidingswet werd ooit gepresenteerd als een noodzakelijke maatregel om de opvangcrisis te verdelen over het land.

In werkelijkheid is het een instrument van dwang. Gemeenten worden verplicht asielzoekers op te nemen, ongeacht de draagkracht of lokale weerstand. Burgemeesters en gemeenteraden zien hun zeggenschap verschrompelen tot uitvoeringsplicht.

Het idee achter de wet is even simpel als wrang: als het in Ter Apel niet meer past, dan moeten andere gemeenten het maar oplossen.

Niet de instroom wordt aangepakt, maar de verdeling van het probleem. Daarmee worden inwoners geconfronteerd met beleid waar ze geen invloed op hebben, terwijl de oorzaak ongemoeid blijft.

De gevolgen zijn overal zichtbaar. Draagvlak verdampt, lokale bestuurders voelen zich machteloos, en burgers zien de kloof met Den Haag groeien.

En toch willen D66 en CDA de wet behouden, onder het mom van bestuurlijke “verantwoordelijkheid”. Wat zij verantwoordelijkheid noemen, ervaren velen als arrogantie.

Een advies dat ruikt naar sturing

Richard van Zwol zegt dat zijn commissie slechts heeft “meegedacht”. Maar in de Nederlandse politiek is “meedenken” vaak een eufemisme voor richting geven. Commissies als deze oefenen invloed uit op beleid dat al lang is voorgekookt. Hun aanbevelingen zijn zelden neutraal.

Het rapport over bevolkingsgroei had een waarschuwing kunnen zijn om migratie structureel te beperken. In plaats daarvan wordt het ingezet als argument om bestaande wetgeving te behouden. Het is alsof de brandweer adviseert om het vuur beter te verdelen in plaats van het te blussen.

Dat D66 en CDA deze lijn volgen, past in hun politieke reflex: niet de oorzaak bestrijden, maar de symptomen managen. Hun strategie is duidelijk: elke fundamentele verandering van het huidige migratiebeleid blokkeren en het nieuwe kabinet gijzelen met zogenaamd “objectieve adviezen”.

De stilte van het rechtse blok

Opvallend genoeg is de rest van het politieke landschap verdeeld, waardoor D66 en CDA vrij spel lijken te krijgen. Partijen als PVV, JA21 en FVD willen de wet direct schrappen. De BBB is kritisch, maar houdt de kaarten nog tegen de borst. De VVD blijft hinken op twee gedachten: tegen in de Tweede Kamer, vóór in de Eerste.

Deze verdeeldheid werkt in het voordeel van partijen die juist vasthouden aan het beleid van Rutte IV. Want zolang rechts niet eensgezind optreedt, blijft het bij boze woorden zonder gevolgen. De Spreidingswet is dan niet langer een kwestie van beleid, maar van politieke wil.

Het is tekenend dat Van Zwol’s advies nu wordt gebruikt als morele stok om mee te slaan: “De experts zeggen dat het moet.” Daarmee wordt de democratische stem van miljoenen kiezers genegeerd en vervangen door technocratisch gezag.

Het risico van bestuurlijke kortzichtigheid

De Spreidingswet lost geen migratieprobleem op, maar verplaatst het. Ze vergroot de druk op gemeenten, tast lokale democratie aan en zet inwoners tegenover elkaar. Dorpen die nauwelijks voorzieningen hebben, krijgen honderden asielzoekers toegewezen zonder inspraak. Dat veroorzaakt spanningen, niet omdat mensen hardvochtig zijn, maar omdat ze zich buitenspel gezet voelen.

Tegelijkertijd blijft de instroom hoog en ontbreekt elk zicht op een houdbaar systeem. De Europese afspraken over verdeling en terugkeer blijven dode letters, terwijl Nederland binnenlands een bureaucratisch web optrekt dat niemand nog begrijpt.

Wie deze realiteit negeert, speelt met vuur. Want draagvlak is geen vanzelfsprekendheid; het moet worden verdiend. En juist dat besef lijkt bij de voorstanders van de Spreidingswet volledig verdwenen.

Het mandaat van de kiezer

De verkiezingen van 29 oktober lieten een duidelijke verschuiving zien. Een meerderheid stemde op partijen die minder asielinstroom willen en meer controle over migratie. Als het nieuwe kabinet die wens negeert, verliest het direct zijn geloofwaardigheid.

De Spreidingswet handhaven betekent kiezen voor centralistisch beleid dat lokale gemeenschappen overschaduwt. Het betekent Brussel boven Borne, Den Haag boven Drachten. En het betekent dat de boodschap van de kiezer wordt afgedaan als een tijdelijke emotie, in plaats van een duidelijke koerswijziging.

Daarom staat hier meer op het spel dan een enkele wet. Het gaat om het principe of een regering nog luistert naar de samenleving die haar legitimeert.

De gevolgen van doorgaan op dezelfde weg

Als het nieuwe kabinet besluit de Spreidingswet te behouden, betekent dat dat Nederland op dezelfde koers blijft: steeds meer instroom, steeds minder draagvlak, steeds grotere druk op gemeenten. De problemen in Ter Apel verdwijnen niet, ze verhuizen slechts.

Het land raakt verder verdeeld tussen bestuurders die beleid verdedigen en burgers die zich genegeerd voelen. Dat is geen samenwerking, maar ontkoppeling. En zolang die kloof groeit, wordt het steeds moeilijker om nog geloofwaardig te spreken over solidariteit.

Een oproep tot realisme

Wie werkelijk verantwoordelijkheid wil tonen, moet erkennen dat dwang geen beleid vervangt. Gemeenten verdienen ruimte om eigen keuzes te maken, niet een opgelegd quotum vanuit Den Haag. De Spreidingswet symboliseert een bestuursstijl die haar houdbaarheidsdatum heeft overschreden.

Het nieuwe kabinet staat voor de keuze: luisteren naar technocratische adviezen of naar de kiezer die duidelijk sprak. Het eerste pad leidt tot nog meer wantrouwen, het tweede tot herstel van geloof in de politiek.

Nederland heeft genoeg van wetten die problemen verplaatsen in plaats van oplossen. Het is tijd voor beleid dat uitgaat van eerlijkheid, draagvlak en gezond verstand.

Wie het daarmee eens is, zou het debat niet aan de politiek moeten overlaten. Reageer, praat mee, stel vragen, en laat op sociale media weten dat Nederland beter verdient dan bestuurlijke dwang verpakt als solidariteit.

Bronnen: Dagelijksestandaard.nl & Nos.nl