Ze hangen er nu weer volop: die glanzende, donkerpaarse bramen langs wandelpaden, fietsroutes en bosranden. Verleidelijk om te plukken en direct te proeven. Maar wie dat doet, neemt een groter risico dan de meeste mensen beseffen. Deskundigen waarschuwen al jaren: eet geen zelfgeplukte bramen uit het wild. En dat is niet zomaar paniekzaaierij – er zit een serieuze reden achter.
Het gevaar van de vossenlintworm
De grootste bedreiging bij wilde bramen is de Echinococcus multilocularis, beter bekend als de vossenlintworm. Deze parasiet komt in steeds meer delen van Nederland voor. De eitjes worden verspreid via de ontlasting van besmette vossen, honden of andere roofdieren. Wanneer hun uitwerpselen in contact komen met bessen of de bodem eromheen, kunnen de microscopisch kleine eitjes aan de vruchten blijven kleven.
Wie besmette bramen eet zonder ze grondig te wassen of te verhitten, kan die eitjes binnenkrijgen. In het menselijk lichaam kunnen ze zich vervolgens nestelen in de lever of longen, waar ze jarenlang onopgemerkt schade aanrichten. De ziekte die hierdoor ontstaat – alveolaire echinokokkose – is zeldzaam, maar levensgevaarlijk.
Niet te zien, niet te proeven
Het verraderlijke is dat besmette bramen er perfect uitzien. Geen vuiltje te bekennen, geen afwijkende geur of smaak. Toch kan één enkele bes al genoeg zijn om besmet te raken. Omdat de parasiet bestand is tegen kou, helpt het niet om de bessen even in de koelkast te leggen of in te vriezen. Alleen koken of verhitten boven 60 graden doodt de eitjes.
Daarom raden gezondheidsinstanties aan om wilde bramen nooit rauw te eten. Wie toch wil genieten van de oogst uit de natuur, kan ze beter gebruiken voor jam, compote of gebak waarbij ze verhit worden.
Ook vervuiling is een probleem
Naast parasieten is er nog een andere reden om voorzichtig te zijn: milieuvervuiling. Veel bramenstruiken groeien langs drukke wegen, spoorlijnen of hondenuitlaatgebieden. Daar kunnen de vruchten vol zitten met fijnstof, zware metalen of resten van uitlaatgassen. Die stoffen spoel je er niet zomaar af.
Zelfs goed wassen onder stromend water verwijdert slechts een deel van de verontreiniging. Daarom wordt afgeraden om bramen te plukken binnen een straal van vijftig meter van een weg, spoor of bebouwde kom.
Veilig alternatief: plukbramen van betrouwbare herkomst
Wie dol is op bramen, hoeft ze gelukkig niet te laten staan. In Nederland zijn er talloze pluktuinen en biologische kwekerijen waar je zelf mag plukken zonder risico. Daar worden de struiken gecontroleerd op ziekten en staan ze ver van wilde dieren of verkeer. Ook in supermarkten en op markten worden bramen streng gecontroleerd op voedselveiligheid.
Koop je ze daar, dan kun je gerust smullen – vers in de yoghurt, door een smoothie of als topping op een dessert.
Waarom de waarschuwing zo belangrijk is
De kans op besmetting met de vossenlintworm is klein, maar de gevolgen zijn groot. De parasiet kan tot wel tien jaar in het lichaam blijven zonder duidelijke symptomen. Pas als de lever wordt aangetast, ontstaan klachten als buikpijn, vermoeidheid en gewichtsverlies. Dan is de ziekte vaak al ver gevorderd en moeilijk te behandelen.
In landen als Duitsland en Zwitserland komen jaarlijks tientallen gevallen voor. Ook in Nederland is de parasiet inmiddels in verschillende provincies aangetroffen, vooral in Limburg, Gelderland en Noord-Brabant.
Wat je wél kunt doen
Wil je zeker weten dat je verantwoord geniet van bramen, volg dan deze richtlijnen:
Pluk alleen op veilige afstand van wegen en dorpen.
Eet ze uitsluitend na grondige verhitting.
Was ze altijd met ruim stromend water, ook als je denkt dat ze schoon zijn.
Laat kinderen geen wilde bramen eten zonder toezicht.
Door deze eenvoudige maatregelen kun je veel ellende voorkomen.
Een kleine bes, een groot risico
Bramen lijken onschuldig, maar schijn bedriegt. Een handvol ongewassen wilde bessen kan meer gevaar opleveren dan je denkt. Dat maakt het belangrijk om alert te blijven en niet zomaar alles te vertrouwen wat in de natuur groeit.
Genieten van bramen kan prima – zolang het veilig gebeurt. Dus haal ze bij een betrouwbare bron of kook ze voordat je ze opeet. Zo voorkom je nare verrassingen en kun je zonder zorgen genieten van de zoete smaak van de zomer.
Wat vind jij? Moet er een waarschuwingsbord komen bij populaire wandelroutes met bramenstruiken? Laat je mening horen op Facebook en praat mee over dit belangrijke onderwerp.