Formatie maakt verrassende wending: nieuwe koers zonder VVD..

De kabinetsformatie krijgt opnieuw een opmerkelijke wending. Verkenner Wouter Koolmees heeft besloten dat alleen D66 en CDA de komende drie weken aan tafel blijven. Twee partijen die samen minder dan een derde van de stemmen vertegenwoordigen, maar nu exclusief mogen spreken over de inhoud. De rest van het politieke spectrum kijkt voorlopig vanaf de zijlijn toe.

Volgens Haagse bronnen willen de partijen in deze periode stappen zetten op thema’s als migratie, economie, wonen, stikstof en veiligheid. Pas daarna wordt bekeken welke andere partijen mogen aansluiten. Critici vinden het vreemd dat de verkenning in zo’n vroeg stadium zo smal wordt getrokken. De beslissing roept vragen op over de koers die Koolmees, zelf oud-minister van D66, aan het proces geeft.

De uitslag was rechts, maar de macht lijkt midden-links te blijven

De verkiezingen van eind oktober leverden een duidelijke verschuiving op naar de rechterkant van het politieke spectrum. Toch zijn het nu juist twee middenpartijen die het initiatief krijgen. Dat leidt tot frustratie bij partijen als PVV, BBB en FVD, die zich buitenspel gezet voelen. Ook binnen de VVD klinken stemmen dat de formatie niet langer de wens van de kiezer weerspiegelt.

Rob Jetten, de leider van D66, noemt de stap een “noodzakelijke tussenfase”. Hij benadrukt dat er eerst inhoudelijke overeenstemming moet komen voordat andere partijen kunnen aansluiten. Voor tegenstanders klinkt dat als een vertragingstactiek, bedoeld om de formatie in een bepaalde richting te sturen. Zij vrezen dat rechtse partijen straks alleen nog mogen aanschuiven om bestaande afspraken te bekrachtigen.

De rol van Wouter Koolmees onder het vergrootglas

Dat juist Koolmees de verkenning leidt, zorgt voor discussie. Zijn nauwe band met D66 wekt de indruk van partijdigheid, al ontkent hij dat met klem. Volgens hem is het logisch om te beginnen met twee partijen die “constructief” willen praten. Toch wordt in Den Haag gefluisterd dat het proces hiermee op voorhand een bepaalde kleur krijgt.

De vergelijking met een scheidsrechter die uit één van de teams komt, klinkt vaak in de wandelgangen. Voorstanders vinden dat Koolmees dankzij zijn ervaring als minister en onderhandelaar weet hoe hij partijen bij elkaar brengt. Tegenstanders zien het juist als bewijs dat de formatie vooral draait om behoud van invloed door de oude machtsblokken.

CDA tussen loyaliteit en herbronning

Voor het CDA is deelname aan deze gesprekken een riskante keuze. De partij wil zich profileren als verantwoordelijke middenkracht, maar loopt het gevaar haar traditionele achterban verder te verliezen. Henri Bontenbal benadrukt dat zijn partij “constructief meedenkt” en samenwerking zoekt met meerdere grote partijen. Toch blijft hij een samenwerking met de PVV afwijzen, iets wat bij veel rechtse kiezers slecht valt.

Binnen de partij wordt verschillend gedacht over die koers. Sommigen zien samenwerking met D66 als noodzakelijk om invloed te behouden. Anderen vinden dat het CDA te veel meegaat met een partij die op veel thema’s, zoals klimaat en ethiek, juist lijnrecht tegenover hen staat.

De houding van D66 roept weerstand op

De manier waarop Rob Jetten de regie naar zich toetrekt, wordt niet overal gewaardeerd. Zijn uitspraak dat het “goed is om eerst met het CDA te praten” klonk volgens critici alsof D66 vanzelfsprekend de leiding heeft. Het beeld ontstaat dat Jetten de formatie benadert alsof zijn partij de grootste winnaar is, terwijl D66 juist flink verloor bij de verkiezingen.

Het verwijt van arrogantie klinkt vaker, zeker nu andere partijen niet mogen aanschuiven. Toch lijkt Jetten zich daar niet veel van aan te trekken. Hij zegt dat Nederland behoefte heeft aan stabiliteit en dat “haastige combinaties” later alleen maar meer problemen opleveren. Voor hem is dit dus een bewuste poging om de basis van een toekomstig kabinet zorgvuldig te leggen.

Rechts Nederland voelt zich genegeerd

De PVV, BBB, FVD en JA21 zien de huidige situatie als een signaal dat hun verkiezingsoverwinning weinig invloed heeft. Vooral bij de achterban van deze partijen heerst het gevoel dat er achter gesloten deuren opnieuw wordt gepuzzeld aan een coalitie die weinig recht doet aan de stem van de kiezer. De VVD blijft ondertussen bij haar weigering om met GroenLinks-PvdA te praten, wat de formatie extra complex maakt.

De formatie lijkt daarmee op een schaakspel waarin elke zet vooral bedoeld is om tijd te winnen. De rechterzijde roept op tot een transparanter proces waarin ook hun vertegenwoordigers daadwerkelijk invloed hebben. Zonder dat dreigt een herhaling van eerdere jaren, waarin de gevestigde partijen elkaar in stand hielden en kiezers zich afkeerden van de politiek.

Democratie in de houdgreep van strategie

Wat zich in Den Haag afspeelt, gaat verder dan alleen de vraag welke partijen aan tafel zitten. Het raakt aan het vertrouwen in de democratie zelf. Als de indruk blijft bestaan dat verkiezingsuitslagen weinig verschil maken, groeit de afstand tussen burger en bestuur. Dat kan op termijn leiden tot nog grotere onvrede en verdere versnippering van het politieke landschap.

Nederland staat dus voor een keuze: zet de formatie zich voort in een beperkte kring, of wordt de stem van de kiezer daadwerkelijk weerspiegeld in de nieuwe coalitie? De komende weken zullen uitwijzen welke richting het opgaat. Eén ding is zeker: de aandacht voor dit proces zal niet snel verslappen.

De formatie van D66 en CDA markeert een nieuw hoofdstuk in het politieke spel rond macht, invloed en vertrouwen. Wie gelooft dat democratie meer is dan strategisch overleg, kijkt met groeiende zorg naar wat zich achter de schermen afspeelt. De vraag is niet alleen welke partijen gaan regeren, maar ook wie de stem van de kiezer nog écht vertegenwoordigt.


Wat vind jij van deze stap in de formatie? Deel je mening of discussieer mee op onze Facebookpagina.

Bron: Dagelijksestandaard.nl