Weerkundige waarschuwt: op deze plekken is kans op orkaanstoten met snelheden tot 140 km/u.

Een rustige herfst maakt plaats voor onstuimigheid

De afgelopen weken verliepen betrekkelijk rustig. Zachte temperaturen, af en toe zon en slechts plaatselijke regenbuien gaven de indruk dat de herfst zich dit jaar mild zou tonen. Toch lijkt dat beeld aan het eind van deze week drastisch te veranderen. Nieuwe berekeningen van meerdere weermodellen wijzen op een diepe depressie die zich ontwikkelt boven de Atlantische Oceaan en richting Noordwest-Europa trekt. Volgens weerkundig strateeg Marc Putto kan die uitgroeien tot een storm van uitzonderlijke kracht, met aan de kust windstoten die mogelijk oplopen tot 140 kilometer per uur.

Het gaat om een situatie die zich niet vaak voordoet in oktober. De combinatie van relatief warme zeewateren en koude lucht op hoogte zorgt voor een explosieve mengeling van energie. Wanneer dat samenvalt met een scherpe luchtdrukgradiënt — een groot verschil tussen hoge en lage drukgebieden — kan de wind plots enorm aantrekken. Voor meteorologen is het een dynamisch patroon dat aandacht verdient, want een kleine verschuiving in de koers van het lagedrukgebied kan grote gevolgen hebben voor Nederland en België.

Modellen tonen een zorgwekkend beeld

De weerkaarten die Putto deelde tonen berekeningen van onder meer het ECMWF- en UKMET-model. Beide modellen simuleren een situatie waarbij de luchtdruk aan het einde van de week razendsnel daalt boven de Noordzee. De kaarten kleuren donkerpaars en rood: een visuele indicatie voor extreme windvelden. Met name de noordwestkust springt eruit, waar rukwinden tot orkaankracht mogelijk zijn.

Bij dergelijke waardes is sprake van stormcategorie 11 op de schaal van Beaufort. Op zee zouden de golven metershoog kunnen worden, terwijl aan land vooral het kustgebied en open vlaktes blootstaan aan zware windstoten. Putto benadrukt dat het nog te vroeg is voor absolute zekerheid, maar noemt het “niet ondenkbaar” dat delen van de kust vrijdagavond met orkaanstoten te maken krijgen.

Andere modellen, zoals het Duitse ICON en het Amerikaanse GFS, laten eveneens krachtige windvelden zien, zij het iets zuidelijker of minder intens. Dat verschil is typerend voor de fase waarin de berekeningen zich nu bevinden: de precieze baan van het lagedrukgebied bepaalt hoeveel energie het systeem boven Nederland zal vrijmaken.

De aanloop: wisselvalligheid neemt toe

Voor het zover is, krijgen we te maken met een langzaam toenemende onrust in de atmosfeer. Maandag start met bewolking en regen, afgewisseld door korte droge momenten waarin de zon zich nog even laat zien. De temperatuur blijft zacht, met waarden tussen 15 en 18 graden, maar de wind trekt geleidelijk aan. Tegen de avond trekt vanuit het zuidwesten opnieuw een reeks buien over het land, soms met onweer.

Dinsdag en woensdag verlopen wisselvallig. Vooral dinsdag kunnen opnieuw stevige buien vallen, al breekt tussendoor ook de zon door. Woensdag lijkt iets rustiger te worden, een schijnbare adempauze voordat de echte stormactiviteit begint. De wind draait dan meer naar het westen en neemt tijdelijk af. Die kortstondige rust kan echter misleidend zijn: achter de schermen bouwt de atmosfeer verder aan een krachtige stormcel die donderdag zijn tanden kan laten zien.

Donderdag en vrijdag: stormdreiging neemt toe

Vanaf donderdag schuift het lagedrukgebied richting de Britse Eilanden en Noordzee. De luchtdrukverschillen nemen dan snel toe, wat de wind in korte tijd fors kan versterken. In de nacht naar vrijdag worden de zwaarste windstoten verwacht. Aan de westkust kan de wind stormkracht bereiken, terwijl op de Wadden en open zee rukwinden tot 140 kilometer per uur mogelijk zijn.

De timing en koers van de storm blijven nog onzeker. Een verschuiving van slechts honderd kilometer in de kern kan het verschil maken tussen een zware herfststorm en een kortstondige maar allesverwoestende orkaanachtige passage. Toch lijkt de kans op een krachtig stormveld boven de Noordzee steeds aannemelijker, nu meerdere modellen in dezelfde richting wijzen.

Naast de wind wordt ook veel regen verwacht. De frontale systemen die met de depressie meebewegen kunnen lokaal tientallen millimeters neerslag brengen. Dat vergroot de kans op wateroverlast, zeker in gebieden waar de bodem al verzadigd is.

Mogelijke gevolgen voor verkeer en kust

Bij windstoten van 120 kilometer per uur of meer kunnen bomen omwaaien en raken takken los. Het verkeer ondervindt bij dergelijke omstandigheden grote hinder, vooral op bruggen en open wegen. Vrachtwagens, bussen en aanhangwagens lopen risico bij zijwind, terwijl ook treinverkeer te maken kan krijgen met vertragingen of uitval.

Langs de kust kan de combinatie van wind en hoogwater zorgen voor verhoogde waterstanden. De waterkering bij IJmuiden en de Oosterscheldekering worden in zulke situaties nauwlettend gevolgd. Hoewel de kans op echte stormvloeden voorlopig klein blijft, is het niet uitgesloten dat preventieve maatregelen nodig zijn, zoals het tijdelijk sluiten van stormvloedkeringen of het afgelasten van veerdiensten.

Ook binnenshuis is voorbereiding raadzaam: losse voorwerpen in de tuin, vuilcontainers of tuinmeubelen kunnen bij dergelijke wind snel schade veroorzaken.

Na de storm: kouder en rustiger

Wanneer de stormdepressie vrijdagavond of in de nacht naar zaterdag oostwaarts trekt, volgt een duidelijke overgang. De wind draait naar het noordwesten en voert koelere lucht aan. Overdag blijft het wisselvallig met enkele buien, maar de intensiteit neemt af. De temperatuur daalt naar ongeveer elf graden, waarmee het weekend fris aanvoelt.

Zaterdag en zondag lijken rustiger te verlopen, al blijft de kans op buien aanwezig. De atmosfeer stabiliseert langzaam, maar de zee blijft nog lang onrustig. Voor de scheepvaart en de kustgemeenten betekent dat dat de golfhoogte en windrichting nog enkele dagen aandacht vragen.

Een herinnering aan de kracht van de natuur

Mocht de voorspelde storm inderdaad met volle kracht overtrekken, dan wordt het een van de zwaarste oktoberstormen van de afgelopen jaren. Nederland kent een lange geschiedenis van najaarsstormen, maar de laatste tijd lijken ze vaker gepaard te gaan met plotselinge intensiteit. Dat komt deels door de hoge temperatuur van het zeewater, dat als brandstof dient voor stormsystemen.

Voor meteorologen is het een interessant studieobject, maar voor bewoners vooral een herinnering aan de kwetsbaarheid van een dichtbevolkt kustgebied. De waarschuwingen van Putto en andere weerexperts laten zien hoe belangrijk het is om tijdig voorbereid te zijn, ook wanneer de precieze uitkomst nog onzeker is.

Of het werkelijk tot windstoten van 140 kilometer per uur komt, zal de komende dagen duidelijk worden. Wat nu al zeker is: de herfst laat zich van zijn ruwe kant zien, met een natuur die even alle rust van de afgelopen weken van tafel veegt.

Bron: Hartvannederland.nl